Na początku XIX w. rozpoczął się powolny, ale stały wzrost liczebności ludności żydowskiej na ziemiach zaboru pruskiego. „W 1816 r. w Wielkim Księstwie Poznańskim - pisze E. Alabrudzinska (2019) za I. Schipperem i M. Aschkewitzem - żyło prawie 52 tys. osób narodowości żydowskiej, stanowiąc 6,3% ogółu mieszkańców i ponad 40% ogółu Żydów w państwie pruskim. Do 1849 r. w prowincji poznańskiej było niemal 77 tys. Żydów. Natomiast w Prusach Zachodnich, gdzie przez długi czas ludność żydowska nie miała prawa do osiedlania się na stałe, w 1816 r. mieszkało ok. 12 600 Żydów, co stanowiło 2,2% ogółu mieszkańców. Do 1849 r. ich liczba wzrosła do prawie 23 tys. osób.” .

Czytaj więcej

Bydgoski klasztor karmelitów znajdował się u zbiegu dzisiejszych ulic Mostowa i Focha i zajmował plac rozciągający się pomiędzy ul. Focha a nabrzeżem Brdy aż do gmachu Opera Nova. Karmelitów sprowadził do Polski w 1397 r. (decyzja w tej sprawie zapadła już w 1395 r.) król Władysław Jagiełło wraz z żoną królową Jadwigą (w ówczesnych granicach Polski pierwszy ośrodek karmelicki powstał w Krakowie na Piasku). Król wsparł nowy klasztor donacjami, a w 1401 r. papież Bonifacy potwierdził fundację. W roku 1412 konsekrowano wybudowany dla zakonników  kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (Dębiński 2017, Szudracki 2015), a sam klasztor stopniowo stawał się m.in. ośrodkiem studiów filozoficznych i teologicznych.

Czytaj więcej

Jednym z pierwszych dekretów pruskich po I rozbiorze Polski i włączeniu Bydgoszczy do państwa pruskiego była decyzja o utworzeniu w mieście parafii ewangelickiej oraz wybudowaniu nowej świątyni. W istocie był to raczej gest symboliczny bowiem zamiar ten - jak zauważa S. Pastuszewski (1992) - nie przystawał do rzeczywistej sytuacji wyznaniowej w mieście, gdzie większość osadników niemieckich napływających w latach 1679-1834 była wyznania rzymsko-katolickiego. Niemniej w 1784 roku przy ówczesnej ulicy Wallstrasse 16 (dziś ul. Podwale 5) rozpoczęła się budowa nowego zboru ewangelickiego wg projektu budowniczego Joachima Gretha (Pastuszewski 1992).

Czytaj więcej

Nie sposób dziś wskazać w dziejach Bydgoszczy początkowego momentu osiedlania i tworzenia się społeczności żydowskiej. Najstarsza wzmianka świadcząca o ich obecności w grodzie nad Brdą pochodzi z 1507 r. Niewątpliwie barierą dla żydowskiego osadnictwa był przywilej królewski Zygmunta Augusta z 1555 r. zakazujący żydom osiedlania się w mieście i na przedmieściach, co skierowało główny strumień osadniczy w kierunku Fordonu. Zakazu królewskiego nie przestrzegano jednak nazbyt radykalnie i Żydów spotykano także w Bydgoszczy. Szczytowym okresem osadnictwa żydowskiego w Bydgoszczy była połowa XIX w., kiedy liczebność tej społeczności osiągnęła ok. 2 tys. osób (Kawski 2009).

Czytaj więcej

Wyszogród był częścią sieci wczesnośredniowiecznych grodów kasztelańskich, strzegących rubieży kraju na pograniczu pomorsko-kujawskim. Grody te lokowano zwykle w strategicznie ważnych miejscach o naturalnych walorach obronnych. Wyszogród położony był na wysokim lewym brzegu Wisły nieopodal ujścia Brdy, co pozwalało na skuteczną kontrolę wodnych szlaków komunikacyjnych. Elementem tego kompleksu obronnego był także ówczesny gród zlokalizowany w miejscu dzisiejszej Bydgoszczy. Pierwsze wzmianki o grodzie w Wyszogrodzie pochodzą z lat 1145, 1238 i 1252. Warownia występuje w nich jako Visograd i pełni funkcje m.in. komory celnej na szlaku handlowym północ (Pomorze) - południe (Kujawy).

Czytaj więcej