Gdyby istniał byłby dziś najstarszą świątynią w Bydgoszczy. Powstał w połowie XIII w. tj. na długo przed lokacją Bydgoszczy (1346). „Początki jego sięgają grodu bydgoskiego - pisze ks. Śmigiel K. (1999) - i jest rzeczą prawdopodobną, że wystawiono go w czasach Władysława Hermana, kiedy kult św. Idziego był szczególnie żywy na ziemiach polskich”.

Czytaj więcej

Kościół jezuicki św. Krzyża (od pocz. XIX w. pod wezwaniem św. Ignacego Loyoli) należał do kompleksu zakonu jezuitów, którego główny trzon zlokalizowany w był w zachodniej pierzei bydgoskiego rynku. Wzniesienie świątyni była naturalną koleją rzeczy związaną z ulokowaniem w mieście zakonu jezuitów. Oficjalnie nastąpiło to w 1617 r. za sprawą biskupów Jana Kuczborskiego i Pawła Wołuckiego, którzy do miasta sprowadzili ojców Bartłomieja z Obornik i Mikołaja Szelskiego. Pomimo tego już wcześniej, bo pod koniec XVI w. bydgoscy mieszczanie nawiązali kontakt z konwentem jezuickim w Poznaniu domagając się utworzenia bydgoskiej rezydencji Towarzystwa Jezusowego jako przeciwwagi dla szerzącego się w mieście żywiołu protestanckiego. Kronikarskie wzmianki o tych staraniach pochodzą z lat 1585-1586 oraz z 1588 r. (Albrudzińska 1989/1991).

Czytaj więcej

Kościół św. Krzyża na Przedmieściu Chwytowskim przy ul. Poznańskiej mieszkańcy miasta i szlachta ufundowali w 1550 r. Pierwotnie była to budowla drewniana i znajdowała się niedaleko Bramy Poznańskiej w lokalizacji dzisiejszych budynków nr 12 i 14. W latach 80. XVI w. burgrabia bydgoski Walenty Kołucki wzniósł w tym miejscu zabudowania szpitalne (dwupiętrowy dom dla ubogich z sienią, kuchnią i izbą na piętrze) połączone z przylegającą do nich kaplicą św. Krzyża i św. Walentego. Hospicjum spełniało ówczesne standardy dotyczące funkcji i układu zabudowań i pełniło głównie rolę przytułku oraz ośrodka katechizacyjnego. Opieka medyczna praktykowana była stosunkowo rzadko. Kościół szpitalny istniał do lat 30. XIX w., kiedy rozebrano go z nakazu władz pruskich w związku z rozbudową okolic Przedmieścia Chwytowskiego (Derenda 2006, Kabaciński 1998).

Czytaj więcej

W okresie staropolskim krótki odcinek łączący ul. Długą ze Zbożowym Rynkiem nazywany był, ul. Szpitalną. Ulica i jej nazwa ta widoczne są jeszcze na polskich planach miasta z  1920 r. (niem. Kornmarktstrasse). W okresie od XVI do XIX w. przy tej ulicy znajdował się kościół pw. św. Stanisława, biskupa i męczennika, wraz z przylegającymi do niego od zachodu dwoma budynkami szpitalnymi, przytułkiem dla obłożnie chorych i starców. Kościół był budynkiem jednonawowym i bezwieżowym. Przy kościele istniał cmentarz i dom prepozyta (przełożonego, proboszcza parafii).

Czytaj więcej

W poł. XV w. na Przedmieściu Gdańskim na północ od założonego 50 lat wcześniej klasztoru karmelitów, bydgoscy mieszczanie ufundowali szpital-przytułek a obok drewniany kościół pw. Św. Ducha. Kościół ulegał jednak stosunkowo szybkiej erozji, skoro w roku 1482 określono jego stan jako zły. W 1522 roku  mówiono o zastąpieniu drewnianej świątyni budowlą murowaną i zaczęto zbierać na ten cel donacje. Pod koniec XVI w. kościółek rozebrano, a na jego miejscu rozpoczęły się prace budowlane nowej murowanej budowli.

Czytaj więcej