Szlaki dziedzictwa sakralnego Bydgoszczy i regionu kujawsko-pomorskiego
Pracownia Interpretacji Dziedzictwa

Kościół św. Idziego w Bydgoszczy


Pierwotnie była to filia kościoła parafialnego św. Marii Magdaleny w Wyszogrodzie, wówczas silnego grodu, będącego wraz z innymi grodami (m.in. Pawłówek, Nakło, tzw. wały kujawskie) ogniwem systemu obronnego Kujaw (Kalinowski 2013). Kościół był położony w okolicach dzisiejszego skrzyżowania ulic Kujawskiej, Toruńskiej i Bernardyńskiej. Stał wówczas przy trakcie handlowym z południa na północ, prowadzącym przez Brdę i Wyspę Zamkową. Kościół był wielokrotnie przebudowywany. Obiekt pierwotnie był drewniano-murowany, ale po przebudowie w II połowie XIII w. posiadał już głównie elementy murowane - gotyckie. W obrębie kościoła miały miejsce pochówki. Współczesne badania wskazują na średniowieczne groby. W okresie XV-XVIII w. świątynię nazywano „Matką kościołów bydgoskich”. W czasie swojego istnienia kościół był kościołem parafialnym dla zamku, podgrodzia i okolicznych wsi (Bryll 2009), był wykorzystywany przez Bernardynów (zakon bernardynów położony był kilkadziesiąt metrów na wschód o rzeczonego kościoła), później służył pensjonariuszom pobliskiego szpitala św. Stanisława (Bryll 2013), a następnie opiekowały się nim bernardynki zwane klaryskami. W 1679 r. biskup włocławski przekazał kościół niemieckim katolikom i afiliował go do bydgoskiej fary. Gdy w 1834 roku niemieckim katolikom przekazano kościół pojezuicki na bydgoskim Starym Rynku, świątynia nie była już używana do celów religijnych. Budynek został wydzierżawiony niemieckim kupcom i użytkowany na magazyn (Bryll 2013). W 1879 r. kościół św. Idziego został zburzona i całkowicie zniknął z krajobrazu miasta.

Literatura
ks. Bryll S., 2009, Świątynie utracone. Bydgoska architektura sakralna minionych wieków [w:] Kornika Bydgoska t.XXX, 211-234.
Kalinowski S., 2013, Pogranicze kujawsko-pomorskie we wczesnym średniowieczu, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia XXXIII, s. 111-127.
Ks. Śmigiel K., 1999, Z dziejów obrazu i kultu Matki Pięknej Miłości w kościele kolegiackim (farnym) w Bydgoszczy, Kronika Bydgoska - wydanie specjalne z okazji wizyty papieża Jana Pawła II w Bydgoszczy, Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, s. 57-66.

Fotografia (reprodukcja)
Paul Berthold Jaeckel - kościół św. Idziego w Bydgoszczy, olej, 1874 (wg. foto: www. muzeum.bydgoszcz.pl)

 

 

(c) Pracownia Interpretacji Dziedzictwa. 2023