Jednym z najcenniejszych i jednocześnie najstarszych zabytków wyposażenia wnętrza kościoła pw. Świętej Trójcy w Chełmży jest ustawiony przy ścianie nawy północnej układ trzech rzeźb gotyckich przedstawiających Jezusa Chrystusa na krzyżu oraz stojących obok Marii i Jana Ewangelisty. Dzieło to datowane na lata 1420-1430 reprezentuje późne stadium tzw. stylu pięknego określanego także stylem międzynarodowym (prace w tej stylistyce cechowały się przewagą motywów nastrojowych, lirycznych, były pozbawione dramatyzmu, forma wyróżniała się miękkim często realistycznym modelunkiem, wyrafinowaniem i elegancją oraz bogactwem szczegółów np. załamań draperii). Podczas konserwacji odkryto, że drewniany korpus postaci Pana Jezusa wyprawiony jest skórą zwierzęcą.
Chełmżyńska grupa ukrzyżowania kojarzona jest z warsztatem toruńskiego mistrza Pięknej Madonny lub z warsztatami gdańskimi. Przypuszcza się, że figury te pochodzą one z dawnego łuku tęczowego z początku XVI w. Cała scena charakteryzuje się wysokimi walorami warsztatowymi i artystycznymi. Żywa i skontrastowana polichromia, indywidualizacja zastygłych w żalu postaci oraz sposób ich upozowania podkreślają przejmujący refleksyjno-liryczny nastrój tego dzieła.

Literatura i źródła
Birecki P., 2001, Dzieje sztuki w Chełmży, Chełmża 2001,
Niecodzienne zwiedzanie bazyliki pw. św. Trójcy w Chełmży - wykład ks. kan. Krzysztofa Badowskiego wygłoszony w dniu 14.08.2023 r. w katedrze w Chełmży.

Fotografia
Grupa Ukrzyżowania w Katedrze w Chełmży
fot. A. Nowicka