Mając na względzie powyższy wstęp warto zarysować, choćby bardzo ogólnie, sylwetki najbardziej znanych architektów działających w Bydgoszczy na przestrzeni od II poł. XIX w. do II poł. XX w., w dorobku których znalazły się obiekty sakralne, które stały się dziś emblematyczne dla kulturowego krajobrazu miasta.

Friedrich Adler (1827-1908) - niemiecki architekt i archeolog kierował m.in. wykopaliskami w Olimpii; jako architekt łączył elementy architektury średniowiecznej z antycznymi; budowniczy kościoła św. Pawła (dziś kościół św. Piotra i Pawła).

Adam Ballenstaedt (1880-1942) - polski architekt, publicysta  i działacz społeczny, autor projektu bazyliki św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy (obiekt wzorowany jest na rzymskim Panteonie) od 1967 r. prace w bazylice prowadził Wiktor Zinn.

Stefan Cybichowski (1881-1940) - polski architekt, autor ponad 150 projektów; sięgał po wzory klasyczne i neobarokowe; zamordowany przez Niemców w styczniu 1940 r.; autor projektu kościoła św. Mikołaja w Bydgoszczy (wraz z ołtarzem głównym) oraz kościoła św. Antoniego Padewskiego w Bydgoszczy.

Oskar Hossfeld (1848-1915) - niemiecki architekt; autor projektów m.in. zabudowy Wyspy Muzeów w Berlinie (1884) i gmachu Reichstagu (1882); uznawany za specjalistę od budowy kościołów, autor projektu kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bydgoszczy przy Placu Piastowskim 5.

Heinrich Grüder - miejski radca budowlany działający w Bydgoszczy w latach 1871-1877; kierował budową kościoła św. Pawła w Bydgoszczy wg  projektu Adlera (dziś kościół św. Piotra i Pawła)

Wilhelm Lincke (1846-1885) - niemiecki architekt, miejski radca budowlany działający w Bydgoszczy w latach 1878-1885 (po rezygnacji H. Grüdera); autor planu adaptacji i rozbudowy dawnego budynku klasztornego klarysek na siedzibę Szpitala Miejskiego, autor planu modernizacji Kolegium jezuickiego na siedzibę ratusza.

Carl Mayer (1855 -?1920) - wywarł duży wpływ na architekturę Bydgoszczy pełniąc od 1886 r. funkcję radcy budowlanego miasta; zwolennik dekoracyjnego eklektyzmu.

Bogdan Raczkowski (1888-1939) - inżynier, architekt, radca miejski; zamordowany przez Niemców w Dolinie Śmierci w lasach fordońskich; inicjator rozbudowy miasta o wiele nowych obiektów; autor projektu budowy kościoła św. Stanisława na Siernieczku (1923) (architektura tego obiektu nawiązując do ludowego charakteru barokowych świątyń w Polsce zyskała sobie pełne uznanie bydgoszczan i miejscowego środowiska architektonicznego.

Carl Rose (1864-?) - mistrz murarski i ciesielski, budowniczy kościoła Bożego Miłosierdzia przy ul. Nakielskiej.

Heinrich Seeling (1852-1932) - niemiecki architekt, królewski radca budowlany; najbardziej znany i ceniony dzięki projektom i realizacjom monumentalnych, reprezentacyjnych budynków teatralnych; autor projektu Kościół Chrystusa Zbawiciela (wieżę odbudowano według projektu architekta Jana Kossowskiego); autor projektu fary ewangelickiej św. Krzyża w Bydgoszczy (obecnie kościół św. Andrzeja Boboli).

Roger Sławski (1871-1963) - polski architekt, naczelny architekt Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w 1929 r.  oraz Międzynarodowych Targów Poznańskich w 1951 r.; autor projektów kamienic, pałaców, obiektów publicznych oraz wielu kościołów, w tym kościoła św. Trójcy w Bydgoszczy (pierwotny projekt kościoła wykonał Józef święcicki).

Leopold Taraszkiewicz (1925-2014) - polski architekt, profesor zwyczajny Politechniki Gdańskiej, członkiem Komisji ds. Sztuki Sakralnej Diecezji Gdańskiej, a potem Pelplińskiej; autor i współautor wielu projektów architektury sakralnej, autor projektu kościoła Świętych Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy.

Kazimierz Józef Ulatowski (1884-1975) - polski architekt i historyk architektury, m.in. dyrektor Państwowej Szkoły Przemysłu Artystycznego w Bydgoszczy, autor prac konserwatorskich przy
kościele Klarysek (ul. Gdańska 2, inicjator wykonanego przez uczniów ww. szkoły wystroju kaplicy pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w kościele pw. Świętej Trójcy.

Literatura
Bogumił Rogalski, Architektura sakralna Bydgoszczy dawniej i dziś. In. Kronika Bydgoska XII (1990). Bydgoszcz 1991
Inga Kuberska, Architektura sakralna Bydgoszczy w okresie historyzmu. In. Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 3. Bydgoszcz 1998

Fotografia:
Południowa fasada kościoła jezuickiego na pl. Kościeleckich w Bydgoszczy -
fot. R.G. Nowicki 2023