Szlaki dziedzictwa sakralnego Bydgoszczy i regionu kujawsko-pomorskiego
Pracownia Interpretacji Dziedzictwa

Ojciec Efram z Kcyni - artysta franciszkanin (Stanisław Klawitter 1894-1970)


We Wrocławiu Stanisław Klawitter poznał belgijskiego więźnia politycznego kapucyna o. Efrema Facon, dzięki któremu odkrył swoje powołanie franciszkańskie. W 1920 r. zgłosił się do nowicjatu franciszkanów przyjmując imię Efrem Maria. Wkrótce rozpoczął studia filozoficzne w seminarium franciszkanów konwentualnych w Krakowie pod kierunkiem o. Czesława Kellera i o. Maksymiliana Kolbe. Współpracował z o. Maksymilianem Koble pomagając zdobywać środki na druk Rycerza Niepokalanej. Prowadził także zajęcia z rysunku i malarstwa w kolegium Serafickim Kapucynów w Krakowie.
W 1922 r. młody zakonnik  przeniósł się do kapucyńskiej prowincji w Belgii. Po ukończeniu studiów teologicznych w Izeghem w 1925 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk prymasa Belgii kardynała Josepha Merciera, który poznawszy talenty Polaka sfinansował jego dalsze studia artystyczne w Lowanium. W latach 1928–1939 artysta przebywał w Asyżu oraz Rzymie, skąd wyjeżdżał do Belgii i Polski. Jego praca artystyczna szybki przyniosła mu rozgłos.
Czas II wojny światowej o. Efrem przeżył w klasztorze kapucynów w Barcelonie. Realizował
freski w krypcie kościoła kapucynów oraz projekty polichromii dla barcelońskiej
katedry. Po wojnie powrócił do Belgii. W 1965 r. po pięćdziesięciu latach działalności artystycznej za granicą powrócił do Polski i osiadł w klasztorze kapucynów w Zakroczymiu,
a później w Warszawie. Zmarł 4 grudnia 1970 r. Jego prace rozsiane są w wielu krajach Europy (znane są 154 prace artysty). Tworzył rzeźby, rysunki, grafikę książkową, obrazy olejne, znaczki, witraże - większość o tematyce franciszkańskiej. Szereg jego prac wzbogaciło kolekcje muzealne i zbiory prywatne. 

Wybrane dzieła artysty:
- pomniki kardynała Merciera wykonane dla Lowanium oraz Braine-l’Alleud,
- projekty znaczków pocztowych upamiętniających kardynała Merciera,
- szesnaście płaskorzeźb dla katedry gnieźnieńskiej na zamówienie prymasa Augusta Hlonda
(przedstawiały żywot św. Wojciecha na tle dziejów Polski, zniszczone podczas II wojny),
- ilustracje do Breviarium romano-seraphicum, wydanego w Rzymie w latach 1929 i 1936,
- serie dwudziestu ośmiu akwarelowych ilustracji do Kwiatków św. Franciszka (1932),
- projekty witraży do kościoła św. Michała Archanioła w Kcyni.

Wybrane prace z Muzeum Franciszkańskiego w Rzymie:
- św. Franciszek grający na mandolinie, olej na kartonie, 90x70 cm, 1935,
- Madonna z Dzieciątkiem, św. Franciszkiem i św. Klarą, olej na płótnie, 1935,
- Serce Jezusa ze św. Bonawenturą i św. Klarą, olej na płótnie, 203x82 cm, 1935,
- św. Antoni z Serafinami, olej na płótnie, 203x83 cm, 1935,
- św. Franciszek uwalnia jagnięta, olej na desce, 70x100 cm, 1935,
- św. Franciszek natchnienie dla Dantego, olej na płótnie, 121x92 cm, 1940,
- Franciszek wyrzeka się ojca, gips, 42 cm, 1935,
- św. Franciszek głosi kazanie do ryb, brąz, 20,5 cm, 1935,
- św. Franciszek przed żłóbkiem, gips, 41 cm, 1935,
- św. Elżbieta Węgierska, gips, 1935,
- św. Franciszek adoruje Sanctissimum w dłoniach kapłana, gips, 1937,
- „Pójdę za Tobą”. Chrystus i Franciszek, gips 35 cm, 1935.

Literatura
Moryc C. J., OFM, 2017, Dzieła ojca Efrema z Kcyni (Stanisława Klawittera 1894-1970) w zbiorach Muzeum Franciszkańskim w Rzymie, Roczniki Kulturoznawcze, Tom VIII, nr 2., s. 81-121.

Fotografia
www.kapucyni.pl (retusz i korekta graficzna: Rafał G. Nowicki)

 

 

(c) Pracownia Interpretacji Dziedzictwa. 2023