W latach 1788-1790 r. zakonnicy wybudowali nowy murowany klasztor, który zachował się do dnia dzisiejszego. Zespół tworzą zabudowania konwentu, duży trzynawowy kościół o wymiarach 30 na 17 metrów z dwiema 37-metrowymi wieżami. Szczególnie cennym artystycznie elementem klasztoru jest długi, 70-metrowy krużganek z szeregiem dekoracyjnych, polichromowanych arkad tworzących unikalną Kalwarię Kcyńską.
W ołtarzu głównym kościoła umieszczono cudowną późnogotycką figurę Ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa pochodzącą z pocz. XVI w. We wnętrzu świątyni dominuje jednak późny barok i klasycyzm. Warto zwrócić uwagę na neobarokową polichromię z 1964 r. wykonaną w technice sgraffito i buono przez Leonarda Torwirta (artysta znany jest m.in. jako perfekcyjny kopista ikony Matki Bożej Jasnogórskiej).
Klasztor posiadał swoją bibliotekę, która obejmowała dzieła liturgiczne, egzegezę biblijną, dzieła Ojców Kościoła, teologię, księgi poświęcone życiu duchowemu, filozofię, historię, gramatykę i książki do nauki łaciny, prace z zakresu prawa, astrologii i literatury pięknej. Księgozbiór liczył 377 pozycji (plus 12 ksiąg liturgicznych) i w odniesieniu do innych konwentów karmelitańskich należał do bardziej zasobnych (Dębiński 2017).
Decyzją władz pruskich w 1835 r. klasztor został rozwiązany. Ostatnim przeorem klasztoru był ojciec Hilary Śliwiński. Zabudowania przekazano pod dozór duchowieństwa diecezjalnego. Biblioteka z czasem uległa rozproszeniu - część przekazano do Archiwum Gnieźnieńskiego, część zaginęła podczas okupacji niemieckiej.
Literatura
Mróz F., 2007, Pielgrzymowanie i turystyka religijna do sanktuariów Krzyża Świętego w Polsce, Prace Geograficzne 117, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
Dębiński J., 2017, Karmelici trzewiczkowi i ich działalność ewangelizacyjna w Polsce, Studia Włocławskie 19, 473-492
Szudrowicz A., 2002, Biblioteka klasztoru karmelitańskiego w Kcyni, Archiwa, Biblioteki i Archiwa kościelne, 78, KUL, Lublin [on line] https://czasopisma.kul.pl/index.php/abmk/article/view/9334/7744 (dostęp: 15.06.2023)
Fotografia
Opracowanie: Rafał G. Nowicki - Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kcyni
(c) Pracownia Interpretacji Dziedzictwa. 2023