Szlaki dziedzictwa sakralnego Bydgoszczy i regionu kujawsko-pomorskiego
Pracownia Interpretacji Dziedzictwa

Szlak Piastowski (szlak materialny)


Atrakcyjność turystyczną niektórych obiektów historycznych tego regionu odkryto już w wieku XIX w. W przewodniku Jana Kilarskiego wydanym w latach 30-tych XX w. pojawiła się najwcześniejsza z udokumentowanych propozycji wycieczek tą trasą. Autor nazwał ją wycieczką „piastowskim szlakiem” przez „krainę najdawniejszych naszych dziejów” (Kilarski 1938). Jednak znaczący wzrost ruchu turystycznego nastąpił tu dopiero w poł. XX w., zwłaszcza w latach 60-tych wobec obchodów jubileuszu 1000-lecia Państwa Polskiego (pierwsze wycieczkowe przewodniki pochodzą z 1957 r.). Wzrost zainteresowania zabytkami na szlaku przyczynił się do rozbudowy jego infrastruktury turystycznej. Powstało wówczas szereg izb muzealnych oraz Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Przeprowadzono także wiele inwestycji konserwatorskich. W latach 70-tych XX w. szlak wszedł w etap profesjonalnej organizacji. Wydany w tamtym czasie przewodnik Włodzimierza Łęckiego wyznaczył główną oś szlaku (Poznań – Gniezno – Kruszwica – Inowrocław) z pięcioma odcinkami bocznymi tym samym kształtując na długie lata przestrzenny przebieg szlaku w formie charakterystycznej ósemki (Łęcki 1984). W 2012 ten tradycyjny przebieg szlaku został zmodyfikowany. Skonkretyzowano także jego tematyzację odnosząc ją głównie do czasów piastowskich. W wyniku tego ustalono dwie główne osie szlaku, które krzyżują się w Gnieźnie:
- oś pierwsza obejmuje: Lubin, Poznań, Pobiedziska, Ostrów Lednicki, Gniezno, Trzemeszno, Mogilno, Strzelno, Inowrocław, Kruszwica, Płowce, Brześć Kujawski i Włocławek,
- oś druga przebiega przez Wągrowiec, Łekno, Żnin, Biskupin, Gniezno, Grzybowo k. Wrześni, Ląd nad Wartą Konin i Kalisz, Zawodzie.

Na Szlaku Piastowskim znajduje się 8 pomników historii:
- zespół opactwa benedyktynów w Lubiniu,
- historyczny zespół miasta z Ostrowem Tumskim w Poznaniu,
- wyspa z Pallatium Książęcym na Ostrowie Lednickim,
- katedra p.w. Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha w Gnieźnie,
- zespół dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie nad Wartą,
- rezerwat archeologiczny w Biskupinie,
- zespół dawnego klasztoru norbertanek w Strzelnie,
- katedra pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku.

W województwie kujawsko-pomorskim obiekty Szlaku Piastowskiego zlokalizowane są w następujących miejscowościach:
Biskupin - Muzeum Archeologiczne - wioska wczesnośredniowieczna,
Gąsawa i Marcinkowo Górne - pomnik upamiętniający zjazd książąt dzielnicowych i zamach na Leszku Białym,
Wenecja - ruiny zamku,
Żnin - Muzeum Ziemi Pałuckiej,
Mogilno - kościół św. Jana Apostoła z pobenedyktyńskim zespołem klasztornym,
Strzelno - kościół św. Prokopa i Św. Trójcy,
Pakość - kościół pw. św. Bonawentury z fragmentami XIV-wiecznego zamku,
Inowrocław - kościół farny pw. św. Mikołaja,
Inowrocław - pozostałości gotyckich murów obronnych,
Inowrocław - bazylika Mniejsza pw. Imienia Najświętszej Maryi Panny,
Kruszwica – tzw. Mysia Wieża, pozostałość po warowni Kazimierza Wielkiego,
Kruszwica - kolegiata pw. św. Piotra i Pawła,
Radziejów - kościół farny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny,
Radziejów - kościół oo. Franciszkanów pw. Podwyższenia Krzyża Świętego,
Płowce - pomnik upamiętniający pole bitwy polsko-krzyżackiej z 1331 r.,
Brześć Kujawski - kościół pw. św. Stanisława biskupa Męczennika, mury miejskie oraz pomnik Władysława Łokietka,
Włocławek - bazylika katedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny,
Włocławek - Muzeum Historii Włocławka,
Kowal - pomnik Kazimierza Wielkiego,
Gniewkowo - pomnik księcia Władysława Białego,
Gniewkowo - kościół pw. św. Mikołaja i św. Konstancji,
Kościelec - kościół romański pw. św. Małgorzaty.

Literatura
Szlak Piastowski [on line] https://szlakpiastowski.pl (data dostępu: 20.04.2023).
Kilarski J., 1938, Przewodnik po Wielkopolsce, Związek Popierania Turystyki w Poznaniu, Wydawnictwo św, Wojciecha.
Łęcki W., 1984, Szlak Piastowski. Poznań, Gniezno, Kruszwica, Inowrocław, Żnin, Biskupin, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Fotografia
Rafał G. Nowicki
- znak (logo) Szlaku Piastowskiego; w tle fasada bazyliki Św. Trójcy i Najświętszej Maryi Panny w Strzelnie

 

(c) Pracownia Interpretacji Dziedzictwa. 2023