Pierwszym w Polsce Diecezjalnym Sanktuarium Pielgrzymkowym św. Jakuba jest kościół pw. św. Jakuba Starszego Apostoła w Jakubowie w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Według tradycji kościół pod tym wezwaniem istniał tutaj już w roku 991, przy dawnym trakcie handlowym z Wielkopolski na Łużyce. W 2005 r. w kościół otrzymał relikwie św. Jakuba Starszego Apostoła, które zostały przywiezione z Rzymu. W 2007 r. świątynia została  jako pierwsze w Polsce ustanowiona Sanktuarium Św. Jakuba Starszego (Większego). Obecnie jest to jedno z głównych miejsc na mapie dróg św. Jakuba w Polsce tj „Camino Polaco”.

Część polskiego szlaku św. Jakuba biegnąca przez obszar województwa kujawsko-pomorskiego  jest kontynuacją szlaku litewskiego „Camino Lituano”. Pierwsze odcinki szlaku wytyczono (lub odtworzono na podstawie starych, używanych jeszcze w XVI w. itinerariów, opisów dawnych szlaków). W 2004 r. włączono je do europejskiej sieci „Camino de Santiago” tj. drogi do grobu św. Jakuba Apostoła w Santiago de Compostella w północno-zachodniej Hiszpanii. Razem wszystkie polskie odcinki trasy (do 2021 r. wytyczono ok. 37 polskich odcinków) liczą dziś ok. 7 tys. kilometrów. W całej Europie szlaki św. Jakuba znakowane są piktogramem żółtej muszli ze strzałką wskazująca kierunek marszu (Mróz F., Mróz Ł., 2018),.

Pielgrzymki szlakiem św. Jakuba nie mają charakteru masowego. Są to raczej kameralne pielgrzymki jednoosobowe lub w małych grupach, których celem jest refleksja, wyciszenie i duchowa przemiana w ciszy indywidualnej wędrówki. Do ważniejszych w Polsce szlaków św. Jakuba należą: Dolnośląska Droga św. Jakuba, Wielkopolska Droga św. Jakuba, Sudecka Droga św. Jakuba, Małopolska Droga św. Jakuba, Via Regia (Rzeszów-Zgorzelec), Pomorska Droga św. Jakuba, Żytawska Droga św. Jakuba i in.

Na trasie województwa kujawsko-pomorskiego wyróżnia się następujące etapy szlaku św. Jakuba (Bielicki, Roszak 2012):
Etap 1
Bachotek – Tama Brodzka – Brodnica – Szabda – Mszano,
Etap 2
Mszano – Słoszewy – Radziki Duże – Tomkowo – Płonne – Szafarnia,
Etap 3
Szafarnia – Golub – Dobrzyń – Ruziec – Dulnik – Ciechocin,
Etap 4
Ciechocin – Jesionka – Szembekowo – Brzozówka – Złotoria – Kaszczorek – Toruń,
Etap 5
Toruń – zamek „Dybów” – Fort X – Mała Nieszawka – Wielka Nieszawka – Cierpice – Jarki – Zajezierze – Gniewkowo,
Etap 6
Gniewkowo – Wierzbiczany – Gąski – Parchanie – Kanał Parchański – Niemojewo – Pławinek – Górę – Łojewo – Szarlej – Kruszwicę,
Etap 7
Kruszwica – Łagiewniki – Polanowice – Książ – Starczewo – Strzelno – Łąkie – Zbytowo – Gębice,
Etap 8
Gębice – Marcinkowo – Gozdanin – Żabienko – Żabno – Mogilno.

Kim był św. Jakub Większy?
Św. Jakub Apostoł zwany Większym był starszym synem Zebedeusza i Salome. Wraz ze swoim młodszym bratem św. Janem Apostołem Ewangelistą i wspólnikiem św. Piotrem Apostołem trudnił się rybołówstwem. Rodzina mieszkała nad Jeziorem Tyberiadzkim (Galilejskim). Ich matka, Salome, była jedną z tych kobiet (jak np. Maria Magdalena, Maria - matka Jakuba Mniejszego i Józefa), które towarzyszyły Panu Jezusowi podczas Jego publicznej działalności. Św. Jakub Apostoł wraz z Piotrem i Janem należał do grupy uczniów najbliższych Jezusowi. Był świadkiem wskrzeszenia córki Jaira, przemienienia na Górze Tabor oraz modlitwy w Ogrójcu. Według tradycji św. Jakub Apostoł Większy po wydarzeniu zwanym Pięćdziesiątnicą (Zesłanie Ducha Świętego) wyruszył z misją ewangelizacyjną do Hiszpanii (dziś szczególnie jest czczony jako patron Hiszpanii i Portugalii). Po powrocie do Judei pełnił funkcję pierwszego biskupa Jerozolimy. Poniósł męczeńską śmierć podczas prześladowania chrześcijan w latach 40. w I. wieku (prześladowania narastały na gruncie rozwijającego się konfliktu z Żydami, chrześcijan traktowano wówczas jako wywrotową sektę) i jest drugim po św. Szczepanie męczennikiem Kościoła. Szczątki Apostoła znajdują się w Santiago de Compostella. Przewiezione tam w VII w. po przejęciu Jerozolimy przez Arabów. Wokół grobu powstała z czasem osada o nazwie Campus Stellae (tzw. „Pole Gwiazdy”).

Literatura
Camino polaco [on line] https://caminopolaco.pl (data dostępu: 20.04.2023).
Bielicki T., Roszak P., 2012, U progu Camino. Przewodnik po kujawsko-pomorskim odcinku szlaku św. Jakuba, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń
[Przewodnik do kupienia (stan na 23.06.2023): https://wydawnictwo.umk.pl/pl/products/2634/u-progu-camino-przewodnik-po-kujawsko-pomorskim-odcinku-szlaku-sw-jakuba]
Mróz F., Mróz Ł., 2018, Sanktuaria i ośrodki kultu św. Jakuba w sieci Camino de Santiago w Polsce, [w:] P. Roszak, F. Mróz, Ł. Mróz (red.), Duchowość i przestrzeń w kontekście Camino de Santiago, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków 2018, s. 151–178.
Rozynkowski W., 2017, Przejawy kultu św. Jakuba Większego w Polsce - wybrane przykłady, [w:] ks. P. Roszak, F. Mróz, Ł. Mróz (red.) Dziedzictwo religijne i kulturowe św. Jakuba, Wydawnictwo „Czuwajmy” .121-159.

Fotografia
Rafał G. Nowicki - Międzynarodowy znak Drogi Św. Jakuba: tzw. muszla św. Jakuba (oznakowanie szlaku w regionie kujawsko-pomorskim)