Szlaki dziedzictwa sakralnego Bydgoszczy i regionu kujawsko-pomorskiego
Pracownia Interpretacji Dziedzictwa

Szlak figur gotyckich - Madonny i Piety województwa kujawsko-pomorskiego (szlak wirtualny)


Prezentowane rzeźby powstawały w przeciągu 200 lat pomiędzy XIV a początkiem XVI w. Wyjątek stanowi kopia figury Madonny z kościoła św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty w Toruniu. Niektóre z figur są nieznanej proweniencji inne pochodzą z lokalnych średniowiecznych warsztatów Torunia, Brodnicy, ośrodków wielkopolskich, pomorskich czy ziemi chełmińskiej. Są wśród nich rzeźby wczesnogotyckie wykazujące jeszcze cechy romańskie (hieratyczne, dostojne), są rzeźby reprezentujące nurt mistyczny (ekspresyjne, epatujące smutkiem, bólem, cierpieniem, grozą), są też smukłe, usztywnione przedstawienia o linearnym i spłaszczonym modelunku wyodrębniane w ramach stylistyki Madonn na lwie lub pełne wdzięku i wyidealizowanego realizmu figury Pięknych Madonn, są wreszcie rzeźby łączące warsztatową tradycję gotycką z renesansowym ujęciem tematu. Pod względem ikonograficznym przeważają tradycyjne ujęcia Maryi z Dzieciątkiem lub figury w typie Madonny Apokaliptycznej z księżycem u stóp oraz często doloryczne, pełne bólu kompozycje Piety.
Podróż szlakiem gotyckich, pełnych liryzmu i elegancji Madonn i Piet obejmuje około czterdziestu miejscowości województwa kujawsko-pomorskiego, przy czym w niektórych świątyniach lub miejscowościach zachowały się po dwie lub nawet trzy spośród omawianych rzeźb, stąd ogólna ich liczba sięga bez mała pięćdziesięciu. Ta unikalna konstelacja niezwykłych i unikalnych przykładów gotyckiej sztuki rzeźbiarskiej tworzy swoistą sieć potencjalnych szlaków kultury sakralnej w regionie i obejmuje następujące miejscowości:

Chełmża - bazylika pw. Św. Trójcy; figura Matki Bożej z grupy Ukrzyżowania,
Czarże - kościół pw. Narodzenia Marii Panny; Pieta,
Dźwierzno - kościół pw. Najświętszej Maryi Panny; figura Matki Bożej,
Golub-Dobrzyń – kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej; Pieta w ołtarzu głównym,
Gostkowo - kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny; figura Matki Bożej w ołtarzu głównym,
Grabkowo - kościół pw. św. Marii Magdaleny; figura Matki Bożej (na plebani),
Gruta - kościół pw. Najświętszej Maryi Panny; figura Matki Bożej,
Grzywna - kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej; figura Matki Bożej w ołtarzu głównym,
Inowrocław - kościół pw. Najświętszej Maryi Panny; figura Matki Bożej - Uśmiechnięta Madonna,
Jastrzębie - kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i bł. Księdza Stefana Wincentego Frelichowskiego, figura Matki Bożej,
Kijewo Królewskie - kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca; Pieta,
Kijewo Królewskie - kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca; figura Matki Bożej,
Kowalewo Pomorskie - kościół pw. św. Mikołaja Biskupa; figura Matki Bożej w ołtarzu głównym,
Lembarg - kościół pw. śś. Piotra i Pawła; figura Matki Bożej w ołtarzu głównym,
Lubraniec - kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej; figura Matki Bożej w ołtarzu głównym,
Markowice - kościół i klasztor pooblacki pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Sanktuarium Matki Bożej Królowej Miłości i Pokoju Pani Kujaw w Markowicach - bazylika mniejsza; figura Matki Bożej w ołtarzu głównym,
Nieżywięć - kościół pw. św. Jana Chrzciciela; figura Matki Bożej w ołtarzu głównym,
Nowe - kościół filialny pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego, figura Matki Bożej Bolesnej w ołtarzu głównym,
Nowe - kościół pw. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty; Pieta w tzw. Skarbczyku 1,
Nowe - kościół pw. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty; Pieta w tzw. Skarbczyku 2 (pochodzi z dawnej bramy miasta),
Obory - kościół klasztorny oo. Karmelitów pw. Nawiedzenia Maryi Panny. Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej; Pieta w ołtarzu głównym,
Orle - kościół pw. św. Doroty; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym,
Orzechowo - kościół pw św. Marii Magdaleny; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem,
Ostromecko - kościół pw. śś. Mikołaja Biskupa, Stanisława Biskupa i Męczennika i Jana Chrzciciela; figura Matki Bożej Tronującej (na plebani),
Ostromecko - kościół pw. śś. Mikołaja Biskupa, Stanisława Biskupa i Męczennika i Jana Chrzciciela; Pieta,
Papowo Biskupie - kościół św. Mikołaja Biskupa; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym,
Piotrków Kujawski - Kościół pw. św. Jakuba Apostoła; Pieta,
Ryszewko  - kościół pw. św. Marii Magdaleny; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym,
Rywałd - kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Sebastiana Męczennika. Santuarium Matki Bożej Rywałdzkiej Pocieszycielki Strapionych i Matki Bożej Cygańskiej; figura Matki Bożej Tronującej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym,
Siedlimowo - kościół pw. św. Michała Archanioła; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym,
Skępe-Wymyślin - kościół i klasztor oo. Bernardynów pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny Skępskiej, Matki Bożej Brzemiennej - Królowej Mazowsza i Kujaw; figura Matki Bożej Brzemiennej,
Sławsk Wielki - kościół pw. św. Bartłomieja; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem,
Strzelno - kościół św. Prokopa; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem,
Świecie - kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem,
Świerczynki - kościół śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty; Pieta,
Świerczynki - kościół śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym,
Toruń - bazylika katedralna śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem,
Toruń - kościół św. Jakuba Apostoła; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem (1),
Toruń - kościół św. Jakuba Apostoła; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem (2),
Wabcz - kościół św. Bartłomieja Apostoła; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym,
Wąbrzeźno - kościół śś. Apostoła Szymona i Judy Tadeusza; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem,
Wąwelno - kościół pw. św. Marii Magdaleny oraz śś. Apostołów Jakuba i Filipa; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem zwana pokrzyżacką,
Wielka Łąka - kościół pw. śś. Katarzyny i Małgorzaty; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem,
Wielki Mędromierz - kościół pw. śś. Stanisława Biskupa i Męczennika; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem,
Wielkie Radowiska - kościół pw. św. Jakuba Apostoła; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym,
Więcbork - kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i śś. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym,
Włocławek - bazylika katedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem,
Żnin - kościół pw. św. Floriana; Pieta,
Żnin - Muzeum Sztuki Sakralnej – sufragania; figura Matki Bożej z Dzieciątkiem.

Literatura
Krupa E. (red.) 2016, Szlakiem gotyckich figur – Madonny i Piety, Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury, Bydgoszcz.

Fotografia
Rafał G. Nowicki
- wizerunek Cudownej Figury Matki Bożej na tablicy informacyjnej z umieszczonej przed Sanktuarium Matki Bożej Królowej Miłości i Pokoju Pani Kujaw w Markowicach

 

 

(c) Pracownia Interpretacji Dziedzictwa. 2023